اختلال بدریخت انگاری بدن

اختلال بدریخت انگاری بدن Body Dysmorphic Disorder که در گذشته هراس از بدریخت انگاری نامیده می شد، شامل مشغولیت ذهنی با یک یا چند نقص یا عیب تصوری در ظاهر است که به باور مبتلایان آنها زشت، غیرجذاب، ناهنجار یا بدشکل به نظر می رسد.

عیوبی را که مبتلایان برای خود در نظر می گیرند، از دید دیگران نامحسوس یا فقط جزیی است. میزان نگرانی ها از احساس غیرجذاب یا نامتناسب بودن تا زشت یا ناقص الخلقه بودن متفاوت است. مشغولیت ذهنی می تواند بر یک یا نواحی مختلفی از بدن متمرکز باشد و به شکل شایع تر در پوست (احساس داشتن اکنه، آثار زخم، لکه، چین و چروک، رنگ پریدگی)، مو (کم شدن موی سر یا پرمویی بدن یا چهره) یا بینی (اندازه و شکل) است.

در عین حال هر ناحیه از بدن می تواند عامل نگرانی باشد (مثل چشم ها، دندان ها، وزن، معده، پستان ها، ساق های پا، اندازه یا شکل چهره، لب ها، چانه، ابروها، اعضای تناسلی). بعضی افراد هم نگران عدم تناسب در نواحی بدن اند. مشغولیت های ذهنی، مزاحم، ناخواسته و وقت گیرند (به طور متوسط ۳ تا ۸ ساعت در روز) و معمولا کنترل یا مقاومت در مقابل شان مشکل است. اعمال یا فعالیت های ذهنی تکراری بیش از حد (مثل مقایسه کردن) در واکنش به مشغولیت ذهنی، انجام می شود. فرد به انجام این اعمال که لذت بخش نبوده و می تواند سبب افزایش اضطراب و ملال گردد، احساس اجبار می کند. این امور وقت گیر بوده و کنترل یا مقاومت در مقابل شان سخت است.

رفتارهای شایع شامل مقایسه ظاهر خود با دیگران، بررسی مکرر نقص خیالی خود در آینه و سایر سطوح صیغلی یا معاینه مستقیم آنها، زیاده روی در آرایش (مثل شانه کردن، آراستن مو، تراشیدن مو، کشیدن یا کندن مو)، استتار کردن (مثل اقدام های مکرر به گریم یا پوشاندن نواحی غیردلپسند خود با کلاه، پوشاک، گریم یا کلاه گیس)، نظر خواستن از دیگران در مورد عیوب  تصوری خود، لمس نواحی غیرمطلوب خود برای وارسی آنها، ورزش شدید یا وزنه برداری و خواستار جراحی زیبایی شدن است. برخی خود را برنزه کرده اند (برای تیره کردن رنگ پریدگی خود یا محو آکنه های خیالی)، تغییر پوشاک (مثلا برای استتار نقایص خود) یا خریدهای وسواسی (مثلا برای زیبا ساختن خود) هم مشاهده می شود. خراشیدن وسواسی پوست برای اصلاح نقایص خیالی پوست شایع است و می تواند سبب آسیب پوستی، عفونت یا پارگی عروق خونی شود.

مشغولیت های ذهنی باید ناراحتی قابل توجه بالینی یا اختلال در کارکرد اجتماعی، شغلی یا سایر حوزه های مهم کارکردی ایجاد کند که معمولا هر دو را ایجاد می کند. بدشکل انگاری عضلانی، شکلی از بدریخت انگاری بدن است که تقریبا منحصر به مردان بوده و شامل مشغولیت ذهنی با این فکر است که بدن شخص بسیار نحیف یا بی اندازه لاغر یا عضلانی است. مبتلایان به این شکل از اختلال، در واقع بدنی با ظاهر طبیعی یا حتی خیلی عضلانی دارند. آنها ممکن است اشتغال ذهنی با نواحی دیگر بدن مثل پوست یا مو هم داشته باشند. تعداد زیادی (نه ضرورتا همه) شدیدا اقدام به رژیم غذایی، ورزش یا کار با وزنه می کنند که گاهی سبب آسیب جسمی هم می شود. بعضی به مصرف بالقوه خطرناک استروئیدهای آنابولیک – اندروژن و سایر مواد روی می آورند تا بدن خود را تنومندتر و عضلانی تر کنند.

اختلال بدریخت انگاری نیابتی بدن شکلی از اختلال است که بیمار با نقص خیالی در مورد ظاهر یک فرد دیگر مشغولیت ذهنی دارد. بینش در مورد عقاید اختلال بدریخت انگاری بدن می تواند از خوب تا فقدان / هذیانی (یعنی عقاید هذیانی مشتمل بر باور کامل به صحت و اعتبار نظر فرد در مورد ظاهرش) متفاوت باشد. روی هم رفته بینش کم است. دستکم یک سوم افراد عموما باورهای اختلال بدریخت انگاری هذیانی دارند. مبتلایان به اختلال بدریخت انگاری بدن با بینش هذیانی، مشکلات وسیع تر در بعضی عرصه ها دارند (مثل خودکشی) اما به نظر می رسد که این امر مرتبط با علایم شدیدتر اختلال بدیخت انگاری بدن است.

ملاک های تشخیصی

برای تشخیص اختلال بدریخت انگاری بدن بایستی ۴ ملاک زیر در نظر گرفته شود:

A: مشغولیت ذهنی با یک یا چند نقص یا عیب تصوری در ظاهر جسمس که قابل مشاهده نیستند یا از نطر دیگران بی اهمیت اند.

B: در مرحله ای از سیر این اختلال، فرد رفتارهای تکراری (مثل وارسی خود در آینه، آرایش مفرط، خراشیدن پوست، اطمینان خاطرجویی از دیگران) یا فعالیت های ذهنی (مثل مقایسه ظاهر خود با دیگران) در واکنش به دلواپسی های مربوط به ظاهر را انجام می دهد.

C: این مشغولیت ذهنی از نظر بالینی، ناراحتی یا اختلال عمده در کارکرد اجتماعی، شغلی یا سایر حوزه های مهم کارکردی ایجاد می کند.

D: مشغولیت ذهنی در مورد ظاهر خود را نمی توان با نگرانی هایی در مورد چربی یا وزن بدن در افرادی که علایم شان با ملاک های تشخیصی یک اختلال خوردن تناسب دارد، توجیه کرد.

تشخیص افتراقی

اختلالات خوردن، اختلال خراشیدن پوست، تریکوتیلومانیا (وسواس کندن مو)، اختلال اضطراب بیماری، اختلال افسردگی اساسی، اختلالات اضطرابی، اختلالات روان پریشانه.

منبع: راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی ویرایش پنجم DSM-5، انجمن روان پزشکی آمریکا ۲۰۱۳، ترجمه دکتر فرزین رضاعی و دیگران، انتشارات ارجمند

 

   این مطلب را به اشتراک بگذارید