اختلالات کاتاتونی ناشی از یک بیماری طبی دیگر

اختلالات کاتاتونی ناشی از یک بیماری طبی دیگر Catatonic Disorder Due to Another Medical Condition وجود کاتاتونی است که با توجه به شواهد موجود قابل استناد به اثرات فیزیولوژیکی یک بیماری طبی است. تشخیص کاتاتونی بر اساس وجود حداقل سه علامت از  علایم موجود در ملاک A صورت می گیرد. باید از شرح حال، معاینات جسمی یا یافته های آزمایشگاهی شواهدی به دست آورد که بتوان کاتاتونی را به بیماری طبی استناد داد (ملاک B). اگر بیماری دیگری کاتاتونیای موجود را توجیه می کند نباید این تشخیص را مطرح نمود (مثلا دوره مانیا) (ملاک C) یا اگر علایم کاتاتونی منحصرا در دوره دلیریوم بروز کرده است (ملاک D).

ملاک های تشخیصی

برای تشخیص اختلال کاتاتونی ناشی از یک بیماری طبی دیگر بایستی ۵ ملاک زیر در نظر گرفته شود:

A: حداقل ۳ مورد از علایم زیر وجه غالب نمای بالینی را تشکیل می دهند:

۱- بهت (یعنی عدم وجود هرگونه فعالیت روانی حرکتی یا واکنش به محیط اطراف).

۲- جمود عضلانی (یعنی وضعیت گیری انفعالی بدن که حتی بر خلاف جاذبه زمین حفظ می شود).

۳- انعطاف پذیری مومی شکل (یعنی عدم وجود یا مقاومت کم در مقابل وضعیت دهی بدن توسط بالینگر).

۴- گنگی (عدم وجود یا پاسخ های کلامی خیلی کم. در صورت وجود زبان پریشی این ملاک را کنار بگذارید).

۵- منفی کاری (یعنی مقاومت یا عدم پیروی از دستورات یا محرک های خارجی).

۶- وضعیت گیری بدن (یعنی وضعیت گیری و حفظ فعالانه یک موقعیت ناجور حتی بر خلاف جاذبه زمین).

۷- ادا و اطوار (یعنی تقلید پر آب و تاب و غیر متعارف رفتارهای طبیعی).

۸- رفتارهای قالبی (حرکات تکراری، اعلب غیر طبیعی و بدون هدف).

۹- سرآسیمگی که به واسطه محرکی خارجی ایجاد نشده است.

۱۰- شکلک درآوردن.

۱۱- پژواک کلام (یعنی تقلید و تکرار گفتار دیگران).

۱۲- پژواک رفتار (یعنی تقلید و تکرار حرکات دیگران).

B: شواهد به دست آمده از شرح حال، معاینات بالینی یا یافته های آزمایشگاهی نشان می دهند که اختلال در اثر تبعات مستقیم آسیب شناختی یک بیماری طبی دیگر ایجاد شده است.

C: اختلال موجود توسط بیماری روانی دیگری بهتر توجیه نمی شود (مانند دوره مانیا).

D: اختلال منحصرا در حین دوره دلیریوم رخ نداده است.

E: اختلال حاضر باعث ناراحتی قابل ملاحظه بالینی و افت کارکرد فرد در زمینه های شغلی، اجتماعی و سایر جنبه های مهم کارکردی شده است.

تشخیص افتراقی

اگر علایم کاتاتونیا منحصرا در دوره دلیریوم یا سندرم نورولپتیک بدخیم بروز کرده است، تشخیص جداگانه اختلال کاتاتونیک ناشی از یک بیماری طبی دیگر ضرورتی ندارد. اگر بیمار در حال مصرف داروی نورولپتیک است باید به اختلالات حرکتی ناشی از دارو (مانند وضعیت ناهنجار که می تواند به دلیل دیستونی ناشی از دارو ایجاد شده باشد) یا سندرم نورولپتیک بدخیم (مثلا وجود ویژگی های شبه کاتاتونیک همراه علایم حیاتی مربوطه و یافته های آزمایشگاهی غیرطبیعی) توجه ویژه ای مبذول داشت. در تمام پنج اختلال روان پریشی زیر علایم کاتاتونیا مشاهده می شود: اختلال روان پریشی گذرا، اختلال اسکیزوفرنی فرم، اسکیزوفرنی، اختلال اسکیزوافکتیو و اختلال روان پریشی ناشی از دارو/مواد. به علاوه کاتاتونیا در برخی از اختلالات رشدی عصبی، تمام انواع اختلالات افسردگی و دوقطبی و سایر اختلالات روانی نیز دیده می شود.

منبع: راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی ویرایش پنجم DSM-5، انجمن روان پزشکی آمریکا ۲۰۱۳، ترجمه دکتر فرزین رضاعی و دیگران، انتشارات ارجمند.

 

   این مطلب را به اشتراک بگذارید