اختلال اضطراب اجتماعی (جمعیت هراسی)

اختلال اضطراب اجتماعی (جمعیت هراسی) Social Anxiety Disorder (Social Phobia) شامل ترس یا اضطراب شدید یا قابل توجه از موقعیت های اجتماعی است که ممکن است در آنها فرد مورد موشکافی دیگران قرار گیرد. در کودکان ترس موجود باید در تعاملات با همسالان نیز بروز نماید و فقط محدود به برخورد با بزرگسالان نیست. در چنین مواقعی فرد نسبت به اینکه در مورد او برداشت منفی صورت بگیرد می ترسد.

بیمار نگران است که دیگران وی را مضطرب، ضعیف، دیوانه، احمق، کسالت آور، رعب آور، کثیف یا نامطبوع تصور نمایند. نگرانی دیگر بیمار از این است که به گونه ای رفتار نماید که غیرعادی به نظر برسد یا علایمی مانند برافروختگی، لرزش صدا، تعریق، لکنت یا نگاه خیره در وی پدیدار شود که نشان دهنده اضطراب وی است و موجب برداشت منفی دیگران درباره وی می شود.

برخی از افراد از این نگران اند که با رفتارشان به دیگران اهانت کنند و در نتیجه از سوی آنها طرد شوند. ترس از اهانت به دیگران مثلا به وسیله نگاه خیره یا بروز علایم اضطراب به خصوص در کسانی بارز است که در فرهنگ های جمع گرا (احترام به جمع) رشد یافته اند. فردی که از لرزش دستانش در جمع نگران است سعی می کند از خوردن، نوشیدن، نوشتن یا اشاره کردن در مجامع عمومی اجتناب نماید.

کسی که دچار تعریق زیاد می شود از دست دادن با دیگران یا خوردن غذاهای تند پرهیز می کند و کسی که در جمع از خجالت سرخ می شود احتمالا از اجرا در جلوی دیگران، نورهای درخشان و صحبت درباره مسائل خصوص دوری می کند. موقعیت های اجتماعی تقریبا همیشه سبب بروز اضطراب یا ترس می گردند. لذا کسی که فقط گهگاه در موقعیت های اجتماعی مضطراب می شود نباید تشخیص اختلال اضطراب اجتماعی دریافت کند. در کودکان ترس و اضطراب اغلب به صورت گریه، قشقرق، میخکوب شدن یا کناره گیری در موقعیت های اجتماعی دیده می شود.

میزان اجتناب در افراد مختلف متفاوت است. (مثلا خفیف در حد مرور بیش از حد متن سخنرانی، تماس چشمی محدود، معطوف کردن توجه به دیگران یا شدید مانند امتناع از مدرسه رفتن، نرفتن به مهمانی ها). ترس، اضطراب یا اجتناب باید به شکل قابل ملاحظه ای با کارکرد عادی روزمره شغلی یا تحصیلی یا روابط و فعالیت های اجتماعی فرد تداخل داشته باشد و یا از نظر بالینی سبب ناراحتی قابل توجه یا افت کارکرد شغلی، اجتماعی یا سایر جنبه های مهم کارکردی فرد شده باشد. برای مثال در کسی که از سخنرانی در مجامع عمومی می ترسد ولی این مشکل در فعالیت های روزمره شغلی یا تحصیلی وی اختلال ایجاد نکرده و خود فرد هم از آن چندان نگران نیست تشخیص اختلال اضطراب اجتماعی مطرح نمی شود.

ملاک های تشخیصی

برای تشخیص اختلال اضطراب اجتماعی بایستی ۱۰ ملاک زیر در نظر گرفته شود:

A: ترس یا اضطراب قابل ملاحظه درباره یک یا چند موقعیت اجتماعی که درآنها احتمال دقت نظر به بیمار و تجزیه و تحلیل دیگران وجود دارد. نمونه ها شامل تعاملات اجتماعی (مثلا مکالمه یا ملاقات با افراد غریبه)، مشاهده شدن (مثلا خوردن یا آشامیدن) و اجرا در حضور دیگران (مثلا سخنرانی کردن) است.

نکته: در کودکان این اضطراب باید به هنگام حضور همسالان نیز دیده شود و فقط محدود به تعاملات با بزرگسالان نیست.

B: فرد از این می ترسد که کاری انجام دهد یا علایم اضطرابی بروز دهد که دیگران برداشت منفی از آن داشته باشند (یعنی شرمنده شود یا مسخره کنند، وی را طرد کنند یا مورد اهانت قرار دهند).

C: موقعیت های اجتماعی مذکور تقریبا همیشه سبب ترس یا اضطراب می گردند.

نکته: در کودکان ترس یا اضطراب می تواند به صورت گریه، قشقرق، میخکوب شدن، چسبیدن به دیگران، کناره گیری یا عدم صحبت کردن در موقعیت های اجتماعی بروز نماید.

D: از موقعیت های اجتماعی مذکور اجتناب می ورزد و یا تحمل آن با ترس و اضطراب شدیدی همراه است.

E: ترس و اضطراب موجود بیشتر از آن چیزی است که از موقعیت اجتماعی مذکور و زمینه فرهنگی – اجتماعی فرد انتظار می رود.

F: ترس، اضطراب یا اجتناب پایدار است و به طور معمول ۶ ماه یا بیشتر ادامه می یابد.

G: ترس، اضطراب یا  اجتناب از نظر بالینی موجب ناراحتی قابل ملاحظه یا افت کارکرد اجتماعی – شغلی و سایر جنبه های مهم کارکردی فرد می شود.

H: ترس، اضطراب یا اجتناب ناشی از اثرات فیزیولوژیکی یک ماده (مانند ماده سوء مصرفی، یک دارو) یا یک بیماری طبی دیگر نیست.

I: ترس، اضطراب یا اجتناب موجود توسط یک اختلال روانی دیگر مانند اختلال پانیک، اختلال بدریخت انگاری بدن یا اختلال طیف درخودماندگی بهتر توجیه نمی شود.

J: اگر یک بیماری طبی دیگر (مثلا بیماری پارکینسون، چاقی، بدریختی های ناشی از سوختگی یا جراحات) وجود دارد، ترس، اضطراب یا اجتناب حاضر آشکارا نامربوط یا افراطی است.

تشخیص افتراقی

کمرویی هنجار، گذرهراسی، اختلال پانیک (وحشت زدگی)، اختلال اضطراب فراگیر، اختلال اضطراب جدایی، هراس های اختصاصی، گنکی انتخابی، اختلال افسردگی اساسی، اختلال بدریخت انگاری بدن، اختلال هذیانی، اختلال طیف درخودماندگی، اختلال شخصیت، اسکیزوفرنی، اختلال خوردن، اختلال وسواسی جبری، بیماری های طبی مانند بیماری پارکینسون و شرمندگی از علایم آن، اختلال نافرمانی مقابله جویانه.

منبع: راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی ویرایش پنجم DSM-5، انجمن روان پزشکی آمریکا ۲۰۱۳، ترجمه دکتر فرزین رضاعی و دیگران، انتشارات ارجمند

 

   این مطلب را به اشتراک بگذارید