اختلال خلق ادواری (سیکلوتایمی)

اختلال خلق ادواری (سیکلوتایمی) Syclothymic Disorder نوعی اختلال خلق با ویژگی نوسانات مزمن خلقی است که به صورت دوره های متعدد علایم هیپومانیا و دوره های متعدد علایم افسردگی بروز می کند که از یکدیگر مجزا هستند (ملاک A). علایم هیپومانیای موجود از نظر تعداد، شدت، استمرار یا مدت آنقدر نیستند که ملاک های دوره هیپومانی را کامل کنند و به همین ترتیب علایم افسردگی موجود نیز همه ملاک های یک دوره افسردگی اساسی را احراز نمی کنند.

در مدت دوره دوساله نخست (در کودکان و نوجوانان یک سال) علایم باید استمرار داشته باشند (در اغلب روزها) و فواصل فاقد علامت نباید بیشتر از دو ماه متوالی ادامه داشته باشد (ملاک B). تشخیص اختلال خلق ادواری فقط در صورتی قابل استفاده است که هیچگاه ملاک های حملات افسردگی اساسی، مانیا، هیپومانیا برآورده نشده باشد (ملاک C).

اگر کسی که دچار اختلال ادواری است بعدا (یعنی پس از دو سال نخست در بالغین و یک سال در کودکان و نوجوانان) دچار حملات افسردگی اساسی، مانیا یا هیپومانیا گردد، تشخیص وی به ترتیب اختلال افسردگی اساسی، اختلال دوقطبی I یا سایر اختلالات معین یا نامعین دوقطبی و اختلالات مرتبط (به عنوان زیرگونه حملات هیپومانیا بدون دوره افسردگی اساسی) تبدیل می شود و اختلال خلق ادواری برای همیشه کنار گذاشته می شود.

اگر الگوی موجود تغییرات خلقی توسط اختلال اسکیزوافکتیو، اسکیزوفرنیا، اختلال اسکیزوفرنی فرم، اختلال هذیانی یا سایر اختلالات مرتبط بهتر توجیه می شود، نباید تشخیص خلق ادواری را مطرح نمود (ملاک D)، در این گونه موارد علایم خلقی را به عنوان ویژگی مرتبط با اختلال روان پریشی در نظر می گیرند. همچنین اختلال خلقی موجود نباید ناشی از اثرات فیزیولوژیک یک ماده (مانند ماده سوء مصرفی، یک دارو) یا یک بیماری طبی دیگر (مثلا پرکاری تیروئید) باشد (ملاک E).

گرچه که برخی افراد کارکرد خود را در دوره علایم هیپومانیا و فواصل بین دوره نسبتا حفظ می کنند و در مجموع سیر بیماری کارکرد خوبی نشان می دهند ولی اختلال باید سبب ناراحتی قابل توجه بالینی یا افت کارکرد اجتماعی، شغلی و سایر جنبه های مهم کار ی فرد گردد (ملاک F). این افت کارکرد معمولا در اثر دوره های چرخشی طولانی و نوسانات ناگهانی خلقی ایجاد می شود (مثلا فرد دمدمی مزاج، بد خلق، غیرقابل پیش بینی، غیرقابل اعتماد یا بدون ثبات تلقی می شود).

ملاک های تشخیصی

برای تشخیص اختلال خلق ادواری بایستی ۶ ملاک زیر در نظر گرفته شود:

A: برای مدت حداقل دوسال (در کودکان و نوجوانان حداقل یک سال) دوره های متعددی از علایم هیپومانیا (که هیچگاه ملاک های کامل یک دوره هیپومانیا را نداشته اند) و دوره های متعدد علایم افسردگی (که هیچگاه ملاک های یک دوره افسردگی اساسی را نداشته اند) بروز می کنند.

B: در حین دوره دوساله فوق (در کودکان و نوجوانان یک سال) مجموع دوره های افسردگی و هیپومانیا حداقل نصف این مدت را دربرمی گیرند و هیچگاه فرد بیشتر از دو ماه متوالی بدون علامت نبوده است.

C: ملاک های تشخیصی دوره افسردگی اساسی، مانیا یا هیپومانیا  هیچگاه وجود نداشته است.

D: علایم موجود در ملاک A توسط اختلال اسکیزوافکتیو، اسکیزوفرنیا، اختلال اسکیزوفرنی فرم، اختلال هذیانی یا سایر اختلالات معین یا نامعین طیف اسکیزوفرنی و اختلالات مرتبط بهتر توجیه نمی شود.

E: علایم موجود ناشی از اثرات فیزیولوژیک یک ماده (مانند دارو، ماده سوء مصرفی) یا یک بیماری طبی دیگر (مانند پرکاری تیروئید) ایجاد نشده است.

F: علایم سب ناراحتی بالینی قابل توجه یا افت کارکرد شغلی، اجتماعی یا سایر جنبه های مهم کاری فرد شده اند.

تشخیص افتراقی

اختلال دوقطبی و سایر اختلالات مرتبط ناشی از یک بیماری طبی و اختلال افسردگی ناشی از یک بیماری طبی دیگر، اختلال دوقطبی و اختلالات مرتبط ناشی از دارو/مواد و اختلال افسردگی ناشی از دارو/مواد، اختلال دوقطبی I همراه تندچرخی و اختلال دوقطبی II همراه تندچرخی، اختلال شخصیت مرزی.

منبع: راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی ویرایش پنجم DSM-5، انجمن روان پزشکی آمریکا ۲۰۱۳، ترجمه دکتر فرزین رضاعی و دیگران، انتشارات ارجمند

 

   این مطلب را به اشتراک بگذارید